سرطان پستان

حقایق کلیدی :

سرطان سینه باعث مرگ 670000 نفر در جهان در سال 2022 شد.
تقریباً نیمی از سرطان‌های سینه در زنانی اتفاق می‌افتد که هیچ عامل خطر خاصی به جز جنس و سن ندارند.
سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در زنان در ۱۵۷ کشور از ۱۸۵ کشور در سال ۲۰۲۲ بود.
سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در زنان در ۱۵۷ کشور از ۱۸۵ کشور در سال ۲۰۲۲ بود.
تقریباً 0.5 تا 1 درصد از سرطان های سینه در مردان رخ می دهد.

نمای کلی

سرطان سینه بیماری است که در آن سلول‌های غیرطبیعی سینه خارج از کنترل رشد کرده و یک اضیعه بدخیم را ایجاد می‌کنند. در صورت عدم کنترل، تومورها می توانند در سراسر بدن پخش شوند و با کشندگی بالا همراهی داشته باشند. سلول های سرطان سینه در داخل مجاری شیر و/یا لوبول های تولید کننده شیر پستان شروع می شوند. اولیه ترین شکل (درجا) تهدید کننده زندگی نیست و در مراحل اولیه قابل تشخیص است. سلول های سرطانی می توانند به بافت سینه مجاور گسترش یابند (تهاجم). این باعث ایجاد تومورهایی می شود که باعث ایجاد توده یا ضخیم شدن می شوند.

شکل 1: مراحل ایجاد و پیشرفت ضایعات پیش بدخیم به ضایعات بدخیم

سرطان های مهاجم می توانند به غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام ها گسترش یابند (متاستاز). متاستاز می تواند تهدید کننده زندگی و کشنده باشد.درمان بر اساس فرد، نوع سرطان و گسترش آن است. درمان ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و دارو است.

شدت مشکل

در سال 2022، 2.3 میلیون زن مبتلا به سرطان سینه تشخیص داده شدند و 670.000 نفر در سراسر جهان جان خود را از دست دادند. سرطان سینه در هر کشوری از جهان در زنان در هر سنی پس از بلوغ اتفاق می‌افتد، اما با افزایش سن بروز آن به طور واضحی افزایش می یابد.

شکل 2: بروز سرطان پستان در گروه های سنی مختلف

برآوردهای جهانی نابرابری های قابل توجهی را در بار سرطان سینه با توجه به رشد انسانی نشان می دهد. به عنوان مثال، در کشورهایی که شاخص توسعه انسانی بسیار بالایی دارند، از هر 12 زن، 1 زن در طول زندگی خود به سرطان سینه مبتلا می شود و از هر 71 زن، 1 زن بر اثر آن می میرند. در مقابل، در کشورهایی با شاخص توسعه انسانی پایین؛ در حالی که از هر 27 زن تنها 1 نفر در طول زندگی خود به سرطان سینه مبتلا می شود، از هر 48 زن 1 نفر بر اثر آن می میرند. بدین معنی که علی رغم بروز کمتر سرطان پستان در زنانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، این بیماری در این کشورها با پیش آگهی ضعیف تر و مرگ و میر بالاتری همراهی دارد.

چه کسی در معرض خطر است؟

جنسیت زن قوی ترین عامل خطر سرطان سینه است. تقریباً 99 درصد از سرطان‌های سینه در زنان و 0.5 تا 1 درصد سرطان‌های سینه در مردان رخ می‌دهد. برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند از جمله افزایش سن، چاقی، مصرف مضر الکل، سابقه خانوادگی سرطان سینه، سابقه قرار گرفتن در معرض اشعه، سابقه باروری (مانند سن شروع قاعدگی و سن در اولین بارداری)، مصرف دخانیات و هورمون درمانی پس از یائسگی تقریباً نیمی از سرطان‌های سینه در زنانی ایجاد می‌شود که هیچ عامل خطر قابل شناسایی دیگری به جز جنسیت (زن) و سن (بیش از 40 سال) ندارند.

برخی جهش های ژنی با نفوذ بالا به ارث برده شده، خطر ابتلا به سرطان سینه را تا حد زیادی افزایش می دهند، که غالب ترین آنها جهش در ژن های BRCA1، BRCA2 و PALB-2 است. زنانی که دارای جهش در این ژن‌های اصلی هستند ممکن است استراتژی‌های کاهش خطر مانند برداشتن هر دو سینه را با جراحی یا استراتژی‌های پیشگیری از شیمی درمانی در نظر بگیرند.

علائم و نشانه ها

اکثر مردم وقتی سرطان هنوز زود است هیچ علامتی را تجربه نمی کنند، بنابراین تشخیص زودهنگام اهمیت دارد.

سرطان سینه می تواند ترکیبی از علائم را داشته باشد، به خصوص زمانی که پیشرفته تر باشد. علائم سرطان سینه می تواند شامل موارد زیر باشد:

توده یا ضخیم شدن سینه، اغلب بدون درد
تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر سینه
گودی، قرمزی، فرورفتگی یا سایر تغییرات در پوست
تغییر در ظاهر نوک پستان یا پوست اطراف نوک پستان (آرئولا)
مایع غیر طبیعی یا خونی از نوک پستان

شکل شماره 3: علائم احتمالی سرطان پستان افراد مبتلا به توده غیرطبیعی سینه باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند، حتی اگر این توده درد نداشته باشد. اکثر توده های سینه سرطانی نیستند. توده‌های سرطانی پستان زمانی که کوچک هستند و به غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده‌اند، با موفقیت درمان می‌شوند. سرطان سینه ممکن است به نواحی دیگر بدن سرایت کند و علائم دیگری را ایجاد کند. اغلب، شایع‌ترین محل انتشار اولین قابل تشخیص در غدد لنفاوی زیر بازو است، اگرچه ممکن است غدد لنفاوی حامل سرطان وجود داشته باشد که قابل احساس نباشد. با گذشت زمان، سلول های سرطانی ممکن است به سایر اندام ها از جمله ریه ها، کبد، مغز و استخوان ها گسترش یابند. هنگامی که آنها به این مکان ها می رسند، علائم جدید مرتبط با سرطان مانند درد استخوان یا سردرد ممکن است ظاهر شوند.

غربالگری سرطان پستان

غربالگری سرطان پستان به این معناست که قبل از بروز علائم یا نشانه‌های بیماری، پستان¬های زنان از نظر وجود سرطان بررسی شوند. همه زنان باید توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد بهترین گزینه های غربالگری برای آنها مطلع شوند. رویکردهای توصیه شده جهت اقدام به غربالگری در کشورهای مختلف، متفاوت می باشد. در حال حاضر غربالگری سرطان پستان در سطح یک خدمات بهداشتی در مراکز بهداشت شهرستان در حال اجرا می باشد و تمامی زنان می توانند با مراجعه به ماما مرکز، از نظر نیاز به غربالگری، انجام معاینات و همچنین استفاده از خدمات تخصصی تر بهره مند شوند.

معاینه پستان توسط خود فرد:

با افزایش آگاهی زنان در زمینه سرطان پستان در طی دهه های اخیر در ایران، بیشترین علامتی که منجر به تشخیص سرطان پستان در آن ها می باشد؛ لمس توده توسط خود فرد می باشد. علی رغم اینکه رویکرد ایده آل کشف توده در مراحل پیش از قابلیت لمس آن در ماموگرافی (تصویربرداری پستان) می باشد، ولی کشف زودهنگام توسط بیمار و مراجعه بهنگام جهت دریافت اقدامات درمانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در حال حاضر توصیه می شود که تمامی زنان در میانه دوره ماهانه در طی استحمام نسبت به مشاهده بافت پستان خود در آینه و اقدام به معاینه درحالت ایستاده و خوابیده اقدام نموده و در صورت لمس توده جهت بررسی مراجعه نمایند. این مراحل بهتر است در نظر گرفته شود

مرحله 1:

هر دو پستان خود را در آینه ضمن قرار دادن دست روی باسن بررسی کنید. با نگاه کردن به سینه های خود در آینه با شانه های صاف و بازوها روی باسن شروع کنید.

در طی این بررسی باید این موارد را مد نظر قرار دهید:

پستان هایی که اندازه، شکل و رنگ معمول خود را دارند
پستان هایی که به صورت یکنواخت بدون اعوجاج یا تورم قابل مشاهده هستند

اگر هر یک از تغییرات زیر را مشاهده کردید، آنها را به پزشک خود اطلاع دهید:

گودی، چروکیدگی یا برآمدگی پوست
نوک پستانی که تغییر موقعیت داده است یا نوک پستان معکوس (به جای بیرون زدن به سمت داخل هل داده می شود)
قرمزی، درد، بثورات پوستی یا تورم

مرحله 2:

دست ها را بالا بیاورید و پستان های خود را معاینه کنید. حالا بازوهایتان را بالا ببرید و به دنبال همان تغییرات باشید

مرحله 3:

خروج مایع از نوک پستان را بررسی نمایید.

در حالی که در آینه در حال مشاهده پستان ها هستید، به دنبال هر نشانه ای از خروج مایع از یک یا هر دو نوک پستان باشید (این می تواند مایع یا خون آبکی، شیری یا زرد باشد)

مرحله 4:

در حالت دراز کشیدن پستان ها را از نظر توده های احتمالی لمس کنید.

در مرحله بعد، توده ها یا ناهنجاری های سینه را با لمس پستان ها در حالت دراز کشیدن، با استفاده از دست راست برای احساس پستان چپ و سپس دست چپ برای احساس پستان راست بررسی کنید. از یک لمس محکم و صاف با پد انگشتان دست خود استفاده کنید.

انگشتان را صاف و کنار هم نگه دارید. پستان ها را با انگشتان خود فشار دهید و آنها را با حرکات دایره ای به اندازه یک چهارم (یا یک اینچ) حرکت دهید. تمام پستان را از بالا به پایین و از پهلو به پهلو بررسی نمایید (از استخوان ترقوه تا بالای شکم و از زیر بغل تا روی شکم)

یک الگو را دنبال کنید تا مطمئن شوید که تمام سینه را می پوشانید. می توانید از نوک سینه شروع کنید و در دایره های بزرگتر و بزرگتر حرکت کنید تا زمانی که به لبه بیرونی سینه برسید. همچنین می توانید انگشتان خود را به صورت عمودی و در ردیف به سمت بالا و پایین حرکت دهید، مثل اینکه در حال چمن زنی هستید.

مرحله 5:

در حالت ایستاده یا نشسته، پستان های خود را برای توده ها احساس کنید.

در نهایت، پستان های خود را در حالت ایستاده یا نشسته احساس کنید. بسیاری از خانم‌ها متوجه می‌شوند که راحت‌ترین راه برای احساس کردن سینه‌هایشان زمانی است که پوست آنها مرطوب و لغزنده است، بنابراین دوست دارند این مرحله را زیر دوش انجام دهند. با استفاده از همان حرکات دست که در مرحله 4 توضیح داده شد، تمام پستان خود را بررسی نمایید

ماموگرافی:

انجام ماموگرافی سالیانه سنگ بنای غربالگری سرطان پستان می باشد. با توجه به سن بروز سرطان پستان در ایران، به نظر شروع به انجام ماموگرافی از 40 سالگی می تواند با کشف زودهنگام این بیماری همراهی داشته باشد. براساس توصیه انجمن پیشگیری از بیماری های آمریکال، غربالگری سالیانه در گروه سنی 50 تا 70 سال در تمامی زنان قویا توصیه می گردد.

درمان

درمان سرطان سینه بستگی به نوع فرعی سرطان و میزان گسترش آن در خارج از پستان به غدد لنفاوی (مرحله دوم یا سوم) یا سایر نقاط بدن (مرحله چهارم) دارد.

پزشکان برای به حداقل رساندن احتمال بازگشت سرطان (عود) درمان ها را ترکیب می کنند. این موارد عبارتند از:

جراحی برای برداشتن تومور سینه
پرتودرمانی برای کاهش خطر عود در پستان و بافت های اطراف
برای از بین بردن سلول های سرطانی و جلوگیری از انتشار، از جمله درمان های هورمونی، شیمی درمانی یا درمان های بیولوژیکی هدفمند.

درمان‌های سرطان سینه موثرتر هستند و زمانی که زود شروع شوند و کامل شوند، بهتر تحمل می‌شوند.

جراحی ممکن است فقط بافت سرطانی (به نام لامپکتومی) یا کل سینه (ماستکتومی) را حذف کند. جراحی همچنین ممکن است غدد لنفاوی را برای ارزیابی توانایی گسترش سرطان حذف کند.

پرتودرمانی سرطان‌های میکروسکوپی باقی‌مانده در بافت پستان و/یا غدد لنفاوی را درمان می‌کند و احتمال عود سرطان در دیواره قفسه سینه را به حداقل می‌رساند.

سرطان های پیشرفته می توانند از طریق پوست فرسایش یافته و باعث ایجاد زخم های باز (زخم) شوند، اما لزوماً دردناک نیستند. زنانی که زخم‌های سینه‌شان بهبود نمی‌یابد، باید برای انجام بیوپسی به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند.

داروها برای درمان سرطان سینه بر اساس خواص بیولوژیکی سرطان که توسط آزمایشات ویژه (تعیین نشانگر تومور) تعیین می شود، انتخاب می شوند. اکثر داروهای مورد استفاده برای سرطان سینه در حال حاضر در فهرست داروهای ضروری WHO (EML) قرار دارند.

غدد لنفاوی در زمان جراحی سرطان برای سرطان های مهاجم برداشته می شوند. برداشتن کامل بستر غدد لنفاوی زیر بازو (کالبد شکافی کامل زیر بغل) در گذشته برای جلوگیری از گسترش سرطان ضروری بود. روش کوچکتر غدد لنفاوی به نام "بیوپسی گره نگهبان" اکنون ترجیح داده می شود زیرا عوارض کمتری دارد.

درمان‌های پزشکی برای سرطان سینه، که ممکن است قبل از ("نئوادجوانت") یا بعد از جراحی ("کمکی") انجام شود، بر اساس زیرگروه‌بندی بیولوژیکی سرطان‌ها است. انواع خاصی از سرطان پستان تهاجمی تر از سایرین هستند، مانند سه گانه منفی (آنهایی که گیرنده استروژن (ER)، گیرنده پروژسترون (PR) یا گیرنده HER-2 را بیان نمی کنند). سرطانی که گیرنده استروژن (ER) و/یا گیرنده پروژسترون (PR) را بیان می کند احتمالاً به درمان های غدد درون ریز (هورمونی) مانند تاموکسیفن یا مهارکننده های آروماتاز پاسخ می دهد. این داروها به مدت 5 تا 10 سال به صورت خوراکی مصرف می شوند و احتمال عود این سرطان های "هورمون مثبت" را تقریباً به نصف کاهش می دهند. درمان‌های غدد درون‌ریز می‌توانند علائم یائسگی را ایجاد کنند، اما معمولاً به خوبی تحمل می‌شوند.

سرطان هایی که ER یا PR را بیان نمی کنند "گیرنده هورمونی منفی" هستند و باید با شیمی درمانی درمان شوند مگر اینکه سرطان بسیار کوچک باشد. رژیم های شیمی درمانی موجود امروزه در کاهش شانس گسترش یا عود سرطان بسیار موثر هستند و عموماً به عنوان درمان سرپایی تجویز می شوند. شیمی درمانی برای سرطان سینه به طور کلی در صورت عدم وجود عوارض نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

سرطان های سینه که به طور مستقل مولکولی به نام HER-2/neu oncogene (HER-2) مثبت را بیش از حد بیان می کنند، قابل درمان با عوامل بیولوژیکی هدفمند مانند تراستوزوماب هستند. هنگامی که درمان های بیولوژیکی هدفمند انجام می شود، آنها با شیمی درمانی ترکیب می شوند تا در کشتن سلول های سرطانی موثر باشند.

رادیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان سرطان سینه دارد. در مراحل اولیه سرطان سینه، پرتودرمانی می تواند از انجام ماستکتومی توسط یک زن جلوگیری کند. در مراحل بعدی سرطان، رادیوتراپی می تواند خطر عود سرطان را حتی زمانی که ماستکتومی انجام شده است، کاهش دهد. برای مراحل پیشرفته سرطان سینه، در برخی شرایط، پرتودرمانی ممکن است احتمال مرگ ناشی از این بیماری را کاهش دهد.